સાવ અજાણી ભાષા જેવું હું પણ બોલું તું પણ બોલ,-રશીદ મીર

સાવ અજાણી ભાષા જેવું હું પણ બોલું તું પણ બોલ,
ભેદ ભરમના તાણાવાણા હું પણ ખોલું તું પણ ખોલ.

ક્યાંય નહીં અવચેતન જેવું વીસરાતાં ચાલ્યાં ઓસાણ,
ઢોલ બજે અનહદના ભીતર હું પણ ડોલું તું પણ ડોલ.

પ્રીત પછીનો પહેલો અવસર ઘેનભરી પાંપણ પર બેઠું,
આજ સખી મોંહે ઘૂંઘટ કે પટ હું પણ ખોલું તું પણ ખોલ.

સાલ લગોલગ ભવના માથે વણબોલ્યાનો અધમણ ભાર,
હૈયા સોતું અમૃત ગળતું હું પણ ઘોળું તું પણ ઘોળ.

મન મરકટ ની ચાલ જ ન્યારી; વણપ્રીછયું પ્રીછે કૈં વાર,
પલમેં માસા પલમેં તોલા હું પણ તોળું તું પણ તોળ.

શબ્દોના વૈભવની આડે અર્થોના બોદા રણકાર,
ચેત મછંદર ગોરખ આયા હું પણ પોલું તું પણ પોલ.

ગમે ત્યારે એ અનરાધાર વરસે,-રશીદ મીર

ગમે ત્યારે એ અનરાધાર વરસે,
ગમે ત્યારે એ મારી જાય તરસે.

બહુ શરમાળ છે બોલે છે ઓછું,
તમે બોલાવશો તો વાત કરશે.

બને તો સાંજના રોકાઈ જજો,
ઘણાં વરસે સદનનું ભાગ્ય ફરશે.

દુવા દરવેશની શેરીમાં ગૂંજી,
ભલું કરનારની આંતરડી ઠરશે.

હઠીલી આ હવાને વારવી શી ?
ભલે બે-ચાર સૂક્કાં પર્ણ ખરશે.

ઉદાસી સાંજની બોલી રહી છે,
ઠરે જો રાત તો દીવાઓ ઠરશે.

ચલો, આ શૂન્યને હમણાં ભરી દઉં,
અમારી પૂર્વવતતા કોણ ભરશે ?

સરળ છે વાળવી મુઠ્ઠી પરંતુ,
એ મુઠ્ઠીમાંથી પાછી રેત સરશે.

પચાવે ‘મીર’ છો બીજું બધું પણ,
ગઝલના ઝેરથી એ ખાસ મરશે.

ઘરેથી નીકળો તો રાખજો સરનામું ખિસ્સામાં,

ઘરેથી નીકળો તો રાખજો સરનામું ખિસ્સામાં,
મળે છે કોણ જાણે કેવા ઝંઝાવાત રસ્તામાં.

ગમે તે રીતે એનું મૂલ્ય ચૂકવવું પડ્યું અંતે,
અનુભવ ક્યાં મળે છે કોઈને ક્યારેય સસ્તામાં.

અગર બેસી રહો ઘરમાં તો એનો થાક લાગે છે,
અને ચાલો તો ઘરની યાદ તડપાવે છે રસ્તામાં.

હતો મારો ય હક્ક સહિયારા ઉપવનમાં બરાબરનો,
મગર કાંટા જ કાંટા એકલા આવ્યા છે હિસ્સામાં.

રહ્યો ના ‘મીર’ કોઈ સાર હું નીકળી ગયો જ્યાંથી,
હતી મારા જ કારણ તો બધી ઘટનાઓ કિસ્સામાં.

– રશીદ ‘મીર’

સાવ અજાણી ભાષા જેવું હું પણ બોલું તું પણ બોલ,

સાવ અજાણી ભાષા જેવું હું પણ બોલું તું પણ બોલ,
ભેદ ભરમના તાણાવાણા હું પણ ખોલું તું પણ ખોલ.

ક્યાંય નહીં અવચેતન જેવું વીસરાતાં ચાલ્યાં ઓસાણ,
ઢોલ બજે અનહદના ભીતર હું પણ ડોલું તું પણ ડોલ.

પ્રીત પછીનો પહેલો અવસર ઘેનભરી પાંપણ પર બેઠું,
આજ સખી મોંહે ઘૂંઘટ કે પટ હું પણ ખોલું તું પણ ખોલ.

સાલ લગોલગ ભવના માથે વણબોલ્યાનો અધમણ ભાર,
હૈયા સોતું અમૃત ગળતું હું પણ ઘોળું તું પણ ઘોળ.

મન મરકટ ની ચાલ જ ન્યારી; વણપ્રીછયું પ્રીછે કૈં વાર,
પલમેં માસા પલમેં તોલા હું પણ તોળું તું પણ તોળ.

શબ્દોના વૈભવની આડે અર્થોના બોદા રણકાર,
ચેત મછંદર ગોરખ આયા હું પણ પોલું તું પણ પોલ.

-રશીદ મીર

શમણાનાં કાંટાળા થોર

શમણાનાં કાંટાળા થોર
લીલો પણ ખરબચડો શોર.

છેક હજી છે ટાઢો પ્હોર,
જોયું જાશે ભરબપ્પોર.

અંધકારના તસતસતા,
લીસ્સા, ભીનાં, તીણાં ન્હોર

બેવડ થઈ છે ઝાકળમાં
તડકા ધાર નવી નક્કોર.

ખાંખાંખોળા શોધાશોધ,
સો મણ તેલે તિમિર ઘોર.

‘મીર’ સાંજ આવી પહોંચી,
યાદોના દીવા સંકોર.

– રશીદ મીર

બધે કાચની ભીંત પથ્થરનાં ઘર છે,

બધે કાચની ભીંત પથ્થરનાં ઘર છે,
અહીં ભીડ ઝાઝી ને સૂનું નગર છે.

તિરાડોમાં એનો ઘરોબો હશે કાં?
કે બંધ બારણાંને ટકોરાનો ડર છે.

હું વાંચ્યા વગર સાર પામી ગયો છું,
ભલેને ઉપરથી બીડેલું કવર છે.

કિનારામાં જડતા અકારણ વસી ગઈ,
નહિતર નદીનું તો કોમળ જિગર છે.

ન બાંધો લીલાં તોરણો બારણે મુજ,
જીવનમાં અહીં તો સદા પાનખર છે.

ઊઠી તો ગયા છે ભલે ‘મીર’ ત્યાંથી,
ઊભા છે હજી એમની જ્યાં ડગર છે!

રશીદ મીર